lepiskaya leipzig, misinaya messina, fayansa faenza kenti adını vermiş efendim. çarliston abd’nin charleston şehrinin, parmesan italya’nın parma kentinin adını taşıyor. bitmedi. maroken marakeş’ten, bordo bordeux’dan, muslin musul’dan mülhem isimlendirilmiş. liste epeyce uzun. kolonya almanya’nın cologne, hamburger hamburg vilayetinin, jean de genes ilinin adıyla adlanmış.

lafı nereye getireceğimi anlamış olmalısınız. tabii ki orhay’a ya da bir başka deyişle ruha’ya bağlayacağım. hangi şehirden bahsettiğimi anlamadınız mı efendim? reha yahut edessa deyip işinizi az daha mı kolaylaştırayım yoksa aşikârane urfa mı diyeyim. tabii ki bunca kentten bahsedip sözü şehirlerin şahına getirmemek olmazdı. 

onca vilayet ismini günlük hayatımızdaki nesnelere verir de uygarlığın doğduğu urfa’mın adı haritalar ve coğrafya atlaslarıyla sınırlı kalır mı hiç? peki, bu kadim il adını neye verse yakışır. kolaycılık yapıp urfa kebap demeyin lütfen. size bir sır vereyim: urfa’da ona haşhaş kebap deniyor. biraz daha dikkatli olanlar türkülere konu olduğu için ihtimaldir ki urfa taşı diyebilir lakin aradığım cevap bu da değil efendim.

mazisi on beş bin yıla yaklaşan ve tarihi yeniden yazdıran bu müstesna belde aynı zamanda müziğin de sıfır noktasıdır deyip size bir tüyo vereyim. nevali çori’de müzikli bir dans sahnesinin resmedildiği çanak resmi, dile kolay, tam on bin yıl öncesine dayanmakta. buna benzer daha hayli buluntu var. hatta modern müziğin babası orfeus’un liriyle urfa’dan geçtiğini ve kentin adının ondan geldiği yönünde tevatürü de son ipucu olarak vereyim. 

bulamayan kaldı mı bilmiyorum ama urfa’nın adı şehrin mukadderatına uygun biçimde bir müzik makamında yaşıyor. bu makam cevabı içinde barındıran bir sarihlikle reha’ya ait anlamındaki rehavi. farabi’nin sabah ezanı için en uygun makam dediği, ibni sina’nın akıl hastalarının tedavisinde kullandığı, evliya çelebi’nin “ve bu deyrde hazret-i isâ zamanında erganûn ve nâkûsu bir güne makâm ile çaldıklarında ol makâma rehâvî dediler” diye sitayişle değindiği rehavi…

son sözü hemşehrim ve adaşım şair yusuf nabi’ye bırakayım:

“hâkümüz mevlididür hazret-i ibrâhimün / nâbiyâ râst makâmında rehâvîyüz biz”

#rehavi #urfa #reha #edessa